Zapraszamy do zapoznania się z relacją z II warsztatów regionalnych projektu BUPS II Poland w województwie mazowieckim. Warsztaty odbyły się w formule stacjonarnej według opracowanego programu z zachowaniem reguł Chatham House.
Spotkanie rozpoczęła Pani Jolanta Frątczak, Przewodnicząca Regionu Mazowsze Związku Zawodowego Budowlani, która powitała uczestników i zachęciła do aktywnego udziału w warsztacie dotyczącym rozwiązywania ważnego problemu, jakim jest niedostatek kadr wykwalifikowanych do przeprowadzania renowacji budynków w Polsce zgodnie z celami Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków.
Następnie głos zabrał Pan Andrzej Rajkiewicz, Wiceprezes Zarządu Narodowej Agencji Poszanowania Energii S.A., która realizuje projekt UE Build Up Skills w województwie mazowieckim jako partner Ogólnokrajowego Stowarzyszenia „Poszanowanie Energii i Środowiska” SAPE, przedstawił ekspertów i dokonał wzajemnego przedstawienia się uczestników oraz przybliżył w formie prezentacji cele projektu.
Poinformował, że zgodnie z podziałem ról w projekcie, SAPE jest odpowiedzialne za utworzenie platformy współpracy na rzecz podnoszenia kwalifikacji pracowników sektora budowlanego. W tej platformie biorą udział przedstawiciele kluczowych instytucji krajowych, współdziałających na rzecz stworzenia mapy drogowej w tej dziedzinie. Ich zadaniem będzie opiniowanie i zatwierdzanie dokumentów przygotowywanych przez zespół ekspertów projektu Build Up Skills. W celu uzyskania oddolnych opinii od uczestników rynku organizowane są warsztaty regionalne w siedmiu województwach (dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, mazowieckie, podlaskie, pomorskie, śląskie).
Następnym mówcą był Pan Arkadiusz Węglarz, ekspert Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A. i przedstawił w formie prezentacji najważniejsze ustalenia i rekomendacje wynikające z projektu mapy drogowej podnoszenia kwalifikacji w sektorze budownictwa w kontekście celów Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków w Polsce do 2050 roku. Stwierdził między innymi, że:
- na przestrzeni ostatniej dekady liczba pracowników w sektorze budowlanym spadła o blisko 50% i obserwowany jest malejący napływ pracowników w wykształceniem branżowym do tego sektora,
- jest to poważny problem w obliczu szacowanej liczby budynków (mieszkalnych, użyteczności publicznej, niemieszkalnych, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych), które powinny zostać poddane podstawowej i głębokiej termomodernizacji w latach 2021-2050,
- szacuje się, że niezbędna liczba pracowników wymagana do realizacji strategii renowacji, to około 327 tys. nowych osób, ponad około 464 tys. obecnych aktualnie na rynku,
- podstawy programowe w zawodach szkolnictwa branżowego w zawodach branży budowlanej (aktualnie 47 zawodów) powinna być przedmiotem analizy i weryfikacji, z uwagi na bardzo ograniczony zakres informacji o komponentach dotyczących OZE i efektywności energetycznej,
- należy zwiększyć liczbę kwalifikacji rynkowych (obecna nazwa, po nowelizacji ustawy o ZSK – kwalifikacje wolnorynkowe) oraz tzw. kwalifikacji sektorowych (oferowanych przez BCU – Branżowe Centra Umiejętności) z obszaru efektywności energetycznej i OZE włączonych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji,
- należy rozważyć wprowadzenie mechanizmu dotowania tylko tych inwestycji z zakresu efektywności energetycznej i OZE, które są wykonywane przez certyfikowany personel,
- powinna zostać przeprowadzona jedna duża lub kilka mniejszych kampanii i programów promujących wysokiej jakości usługi instalatorskie OZE oraz budowlano-remontowe, w szczególności termomodernizacyjne,
- należy rozważyć certyfikację osób w zakresie umiejętności stosowania najnowszych technologii energooszczędnego i nisko- lub zeroemisyjnego budownictwa.
Następnie zabrał głos Pan Remigiusz Lesiuk – Starszy Specjalista w Wydziale Mazowieckiego Obserwatorium Pracy Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie przedstawiając w formie prezentacji sytuację na rynku pracy w województwie ze szczególnym uwzględnieniem zawodów budowlanych. W oparciu o badania Barometru Zawodów[1] określił znaczące deficyty w branży budowlanej w specjalnościach:
- Betoniarze i zbrojarze
- Cieśle i stolarze budowlani
- Monterzy instalacji budowlanych
- Murarze i tynkarze
- Spawacze
- Dekarze i blacharze budowlani
- Operatorzy i mechanicy sprzętu do robót ziemnych
Poszukując przyczyn tego stanu rzeczy, wskazał na następujące:
- Spadek prestiżu zawodów budowlanych;
- Brak wystarczającej liczby chętnych do kształcenia;
- Niedobory kadry kształcącej;
- Trudne warunki pracy;
- Szara strefa;
- Konkurencja płacowa z innych branż np. magazynowej;
- Starzejąca się kadra i brak następców.
Zwrócił uwagę na to, że Branżowe Centra Umiejętności w określonych dziedzinach zawodowych mogą być szansą na ponowny rozwój szkolnictwa zawodowego i że nie są wykorzystywane środki z Krajowego Funduszu Szkoleń przez pracodawców w branży budowlanej na dokształcanie pracowników.
Ponadto stwierdził, że wojna na Ukrainie znacząco przyspieszyła transformację energetyczną w Polsce. Dynamicznie wzrosło zapotrzebowanie na usługi specjalistów w zakresie montażu instalacji budowlanych i energetycznych.
- montaż i obsługa pomp ciepła,
- montaż instalacji fotowoltaicznych,
- montaż klimatyzacji,
- modernizacja budynków w zakresie energooszczędności,
- pomiary w zakresie spełniania norm energetycznych.
Ostatnie wystąpienie miała Pani Anna Piszczek, Wicedyrektor Zespołu Szkół Budowlanych w Radomiu kierująca projektem „Utworzenie i wsparcie funkcjonowania Branżowego Centrum Umiejętności dla branży budowlanej w dziedzinie prace wykończeniowe (BCU-PW)” w Radomiu, w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Projekt bazuje na pozyskiwaniu do współpracy przedsiębiorców, producentów materiałów budowlanych, szkół, uczelni, instytucji naukowych w kształceniu w branży prac wykończeniowych w budynkach – w zakresie wyznaczania kierunków rozwoju centrum w tym w renowacji budynków.
Planuje się m.in. realizację szkoleń dla uczniów, nauczycieli i osób dorosłych w zakresie:
- „Układanie okładzin wielkoformatowych”
- „Montowanie systemów suchej zabudowy”
- „Nowoczesne metody malowania i tapetowania ścian”
- „Profesjonalny kurs glazurniczy”
- „ Tarasy i balkony”
- „Dobór i nakładanie tynków ozdobnych”
- „Techniki termoizolacyjne”
- „Wykonywanie podkładów posadzki betonowej”
Każdy kurs będzie zawierał elementy Virtual Reality i moduł w zakresie ochrony środowiska.
Prezentacja Pani Dyr. Anny Piszczek została uzupełniona wypowiedzią dr Krzysztofa Symeli z Łukasiewicz – ITEE, które jest partnerem w Projekcie BCU-PW wraz ze Stowarzyszeniem Specjalistów Robót Wykończeniowych oraz firmą ARDBUD. Zwrócił on uwagę, że Branżowe Centra Umiejętności (docelowo powstanie 120 BCU) to placówki kształcenia, szkolenia i egzaminowania o zasięgu ogólnokrajowym, ukierunkowane branżowo w zakresie jednej z dziedzin zawodowych, które prowadzą działalność:
- edukacyjno-szkoleniową,
- wspierającą współpracę szkół, placówek i uczelni z pracodawcami,
- innowacyjno-rozwojową upowszechniającą wiedzę i nowe technologie oraz transformację ekologiczną i cyfrową,
- wspierającą realizację doradztwa zawodowego dla uczniów i aktywizację zawodową studentów, doktorantów i absolwentów studiów
- skierowaną w szczególności do uczniów, studentów, doktorantów, nauczycieli, nauczycieli akademickich oraz pracowników, w zakresie tej dziedziny zawodowej.
Powstające Branżowe Centra Umiejętności mają umożliwiać uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub zmianę kwalifikacji zawodowych.
Po przerwie, Pan Andrzej Rajkiewicz rozpoczął dyskusję wprowadzając do niej tematykę renowacji budynków z wykorzystaniem elementów prefabrykowanych, której technologie są już stosowane w Estonii i w Niemczech. Zwrócił uwagę, że upowszechnienie tych technologii może być częściowym panaceum na braki kadrowe w budownictwie, gdyż te technologie zmniejszają zapotrzebowanie na pracowników tzw. placu budowy, a zwiększają wykorzystanie technologii cyfrowych w projektowaniu i automatyzacji w procesach przygotowania prefabrykatów, gwarantując równocześnie odpowiednią jakość i efekt ekologiczny renowacji.
Następnie dyskusja toczyła się wokół następujących pytań:
- Jakie zagrożenia widzą Państwo w praktycznym wdrażaniu Mapy Drogowej?
- Co byście Państwo zapisali jeszcze w Mapie Drogowej?
- Do kogo powinna być wysłana Mapa Drogowa?
- Co należy zrobić aby zapewnić praktyczny sukces planu działań opisanego w Mapie Drogowej?
W dyskusji uczestnicy przedstawili następujące postulaty do uwzględniania w rekomendacjach Mapy Drogowej:
- adresatami działań powinni być również zarządcy nieruchomości prywatnych, spółdzielczych i publicznych a ponadto wszyscy, którzy mogą coś zmienić, w tym w szczególności nowy resort tj. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej;
- niezbędne jest zwiększanie liczby kwalifikacji rynkowych wspierających rozwój kadr, przykładem jest kwalifikacja trener/instruktor branży budowlanej;
- należy zastanowić się nad szerszym włączeniem niepełnosprawnych, wśród których drzemie potencjał do wykorzystania w branży budowalnej wobec spodziewanych przekształceń placów budowy;
- branżowe centra umiejętności winny stanowić ważny element szybkiego uzupełniania kadry o potrzebnych kwalifikacjach w branży budowlanej, należy w większym stopniu włączyć do ich działania firmy dostarczające materiały i usługi dla renowacji budynków;
- należy lepiej upowszechnić wśród pracodawców branży budowlanej możliwości dofinansowania szkoleń pracowników ze środków Krajowego Funduszu Szkoleń;
- konieczne są szerokie działania na rzecz zmiany wizerunku pracy wśród młodzieży przez zorganizowanie kampanii promującej branże budowlaną w nowej odsłonie z uwzględnieniem transformacji cyfrowej i klimatycznej, które wprowadzane są do sektora budowlanego;
- należy rozważyć przeprowadzenie państwowego procesu badawczo-rozwojowego dotyczącego renowacji budynków z wykorzystaniem elementów prefabrykowanych, której technologie są już stosowane w Estonii i w Niemczech, bo upowszechnienie tych technologii może być częściowym panaceum na braki kadrowe w budownictwie, gdyż te technologie zmniejszają zapotrzebowanie na pracowników tzw. placu budowy, a zwiększają wykorzystanie technologii cyfrowych w projektowaniu i automatyzacji w procesach przygotowania prefabrykatów, gwarantując równocześnie odpowiednią jakość i efekt ekologiczny renowacji.
Dyskusję podsumował Pan Andrzej Rajkiewicz przedstawiając z jednej strony łańcuch działań w celu przeprowadzenia transformacji energetycznej budynków w Polsce:
Na podstawie: Transforming the Market, WBCSD, 2009
a z drugiej łańcuch wartości reprezentowanych przez poszczególnych uczestników rynku:
Na podstawie: WBCSD, 2007; with amendments, UNEP-SBCI/WBCSD, 2014
W końcowych słowach poprosił uczestników o wyrażenie opinii o projekcie Mapy Drogowej za pośrednictwem platformy współpracy projektu Build Up Skills.
[1] https://barometrzawodow.pl/modul/publikacje?publication=province&province=7&county=&year=2024