Relacja z II warsztatu regionalnego w woj. pomorskim

Zapraszamy do zapoznania się z relacją z II warsztatów regionalnych projektu BUPS II Poland w województwie pomorskim. 

Warsztaty odbyły się w formule on-line według opracowanego programu z zachowaniem reguł Chatham House.

Spotkanie rozpoczęła Pani Katarzyna Grecka (BAPE), która powitała uczestników, przedstawiła projekt będący podstawą wydarzenia oraz zachęciła do aktywnego udziału w warsztacie dotyczącym tworzenia strategii podnoszenia kwalifikacji w sektorze budownictwa, w obszarze podnoszenia efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Problemem jest niedostatek kadr wykwalifikowanych do przeprowadzania renowacji budynków  w Polsce zgodnie z celami Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków.

Jednym z zadań projektu jest opiniowanie i zatwierdzanie dokumentów przygotowywanych przez zespół ekspertów projektu Build Up Skills II. W celu uzyskania oddolnych opinii od uczestników rynku organizowane są warsztaty regionalne w siedmiu województwach (dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, mazowieckie, podlaskie, pomorskie, śląskie).

Pan Arkadiusz Węglarz, ekspert Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A. przedstawił w formie prezentacji najważniejsze ustalenia i rekomendacje wynikające z projektu mapy drogowej podnoszenia kwalifikacji w sektorze budownictwa w kontekście celów Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków w Polsce do 2050 roku. Stwierdził między innymi, że:

• na przestrzeni ostatniej dekady liczba pracowników w sektorze budowlanym spadła o blisko 50% i obserwowany jest malejący napływ pracowników w wykształceniem branżowym do tego sektora,
• jest to poważny problem w obliczu szacowanej liczby budynków (mieszkalnych, użyteczności publicznej, niemieszkalnych, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych), które powinno zostać poddane podstawowej i głębokiej termomodernizacji w latach 2021-2050,
• szacuje się, że niezbędna liczba pracowników wymagana do realizacji strategii renowacji, to około 327 tys. nowych osób, ponad około 464 tys. obecnych aktualnie na rynku,
• podstawa programowa kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego powinna zostać zrewidowana, z uwagi na bardzo ograniczony zakres informacji o komponentach dotyczących OZE i efektywności energetycznej,
• rekomenduje się podjęcie działań na rzecz zwiększenia udziału kobiet pracujących w budownictwie
• niezbędny jest wzrost wynagrodzenia nauczycieli budowlanych
• niezbędne jest doposażenie stanowisk do praktycznej nauki zawodów
• należy rozszerzyć współpracę szkół zawodowych i techników z sektorem prywatnym dostarczającym materiały i usługi dla rynku budowlanego
• należy zwiększyć liczbę kwalifikacji rynkowych z obszaru efektywności energetycznej i OZE włączonych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji,
• należy rozważyć wprowadzenie mechanizmu dotowania tylko tych inwestycji z zakresu efektywności energetycznej i OZE, które są wykonywane przez certyfikowany personel,
• powinna zostać przeprowadzona jedna duża lub kilka mniejszych kampanii i programów promujących wysokiej jakości usługi instalatorskie OZE oraz budowlano-remontowe, w szczególności termomodernizacyjne,
• należy rozważyć certyfikację osób w zakresie umiejętności stosowania najnowszych technologii energooszczędnego i nisko- lub zeroemisyjnego budownictwa.

Następnie głos zabrała Pani Dorota Gabryelczyk z Wydziału Współpracy i Analiz Zespołu Pomorskiego Obserwatorium Rynku Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku przedstawiając w formie prezentacji sytuację na rynku pracy w województwie ze szczególnym uwzględnieniem zawodów budowlanych. W oparciu o badania Barometru Zawodów wskazano znaczące deficyty w branży budowlanej w specjalnościach:

• Betoniarze i zbrojarze
• Brukarze
• Cieśle i stolarze budowlani
• Dekarze i blacharze budowlani
• Elektrycy, elektromechanicy i elektromonterzy
• Monterzy instalacji budowlanych
• Murarze i tynkarze
• Spawacze
• Operatorzy i mechanicy sprzętu do robót ziemnych
• Pracownicy robót wykończeniowych w budownictwie
• Robotnicy budowlani

Zapotrzebowanie na zawody silnie zależy od inwestycji w danym terenie.

Poszukując przyczyn tego stanu rzeczy, wskazano na następujące:

1. W budownictwie

• Kandydatom nie odpowiadają oferowane przez pracodawców warunki pracy i charakter pracy (ciężka, fizyczna i niskopłatna praca, wykonywana w zmiennych warunkach atmosferycznych, często wiąże się z wyjazdami w delegacje oraz długimi godzinami pracy, zatrudnienie w oparciu o umowy cywilnoprawne, niski prestiż zawodu),
• Wymagania stawiane kandydatom: wielozadaniowość, znajomości nowych technologii, posiadanie specjalistycznej wiedzy, aktualnych kwalifikacji oraz umiejętności, a także posiadanie dobrego stanu zdrowia.
• Sporo osób pracuje w szarej strefie, zaobserwować można dużą rotacje w zawodach oraz brak młodych osób chętnych do kształcenia w zawodzie.
• Starzejąca się kadra i brak następców
• Wzrost zainteresowania termomodernizacją budynków.

1. Branża elektro-energetyczna (elektrycy, elektromonterzy, elektromechanicy)

• Kandydaci nie spełniają wymagań pracodawców (wymóg posiadania aktualnych – niekiedy także dodatkowych uprawnień, niezbędne jest ciągłego dokształcanie i ich aktualizacja, wymóg znajomości nowych technologii oraz posiadanie predyspozycji do wykonywania zawodu, niezbędny jest również dobry stan zdrowia, ze względu na pracę na wysokości oraz w pozycji wymuszonej);
• Brak chętnych do pracy w zawodzie oraz do kształcenia z uwagi na to, że jest to praca ciężka, niebezpieczna,
• dużo osób zakłada własną działalność gospodarczą, gdyż praca na etacie nie jest opłacalna, ponadto sporo osób wyjechało do pracy za granicę.

Zmiana zapotrzebowania na pracowników w branży elektro-energetycznej jest efektem nowych inwestycji, planów elektrowni jądrowej, a także wzrostu zainteresowania wśród klientów indywidualnych.

1. Praca dla Pomorzan

W województwie pomorskim program zwiększa wpływ samorządu województwa na kształtowanie lokalnej polityki rynku pracy. Program „Praca dla Pomorzan”, realizowany jest w 2024 r. przez wszystkie powiatowe urzędy pracy województwa pomorskiego. Przyczyni się on do poprawy sytuacji na regionalnym rynku pracy, pomagając im w reagowaniu na takie wyzwania jak niedobór pracowników i ich niedopasowanie umiejętności na rynku pracy.

Wsparcie na rzecz uczestników będzie realizowane w postaci:

• szkoleń,
• staży,
• dotacji na działalność gospodarczą,
• refundacji wyposażenia miejsc pracy,
• prac interwencyjnych,
• robót publicznych,
• bonów na zasiedlenie,
• refundacji kosztów dojazdów.

Program ma ułatwić znalezienie zatrudnienia, zdobycie doświadczenia zawodowego oraz umożliwienie lepszego dostosowania kwalifikacji i kompetencji zawodowych.

Program regionalny odpowiada także potrzebom pracodawców w zakresie dotarcia do wykwalifikowanych i doświadczonych kadr pracowniczych. Ma to istotne znaczenie w niestabilnej sytuacji gospodarczej województwa, którą kształtują rożne, często nie dające się przewidzieć czynniki.

Krajowy Fundusz Szkoleniowy

KFS przeznaczony jest na finansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców.

Na 2024 rok określono następujące priorytety:

• wsparcie kształcenia ustawicznego w związku z zastosowaniem w firmach nowych procesów, technologii i narzędzi pracy;
• wsparcie kształcenia ustawicznego w zidentyfikowanych w danym powiecie lub województwie zawodach deficytowych;
• wsparcie kształcenia ustawicznego osób powracających na rynek pracy po przerwie związanej ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem oraz osób będących członkami rodzin wielodzietnych;
• wsparcie kształcenia ustawicznego w zakresie umiejętności cyfrowych;
• wsparcie kształcenia ustawicznego osób pracujących w branży motoryzacyjnej;
• wsparcie kształcenia ustawicznego osób po 45 roku życia;
• wsparcie kształcenia ustawicznego skierowane do pracodawców zatrudniających cudzoziemców;
• wsparcie kształcenia ustawicznego w zakresie zarządzania finansami i zapobieganie sytuacjom kryzysowym w przedsiębiorstwach.

Z kolei Pani Agnieszka Stecz z Departamentu Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego przedstawiła Działania Departamentu Edukacji i Sportu w zakresie edukacji zawodowej.

Przedstawiono konkursy dla organów prowadzących szkolnictwo zawodowe ze środków EFS+ oraz EFRR. trwa ocena projektów przez Instytucję Zarządzającą (DEFS, DPR).

Projekty realizowane z pracodawcami (EFS+) obejmują:

• dostosowywanie kierunków kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy
• wsparcie uczniów w nabywaniu przez nich dodatkowych kwalifikacji i umiejętności zawodowych oraz kompetencji kluczowych
• stosowanie nowoczesnych symulatorów w praktycznej nauce zawodów
• doskonalenie kompetencji nauczycieli przedmiotów zawodowych/instruktorów praktycznej nauki zawodu

Projekty realizowane z pracodawcami (EFRR) obejmują:

• modernizację i rozbudowę infrastruktury szkół zawodowych
• doposażenie/wyposażenie pracowni kształcenia zawodowego, w szczególności w nowoczesne symulatory

Wsparcie szkół kształcących na potrzeby 4 obszarów i 8 sektorów gospodarki:

• obszar: energetyka (ISP 3), w tym:
  • sektor: morska energetyka wiatrowa
  • sektor: energetyka jądrowa/atomowa
  • sektor: energetyka gazowa
  • sektor: energetyka wodorowa
• obszar: nowoczesne technologie w produkcji i usługach (ISP 2), w tym:
  • sektor: robotyka i automatyka
  • sektor: programowanie
• obszar: transport, logistyka i magazynowanie (ISP 1), w tym:
  • sektor: transport i spedycja
  • sektor: logistyka i magazynowanie
• obszar: zdrowie i srebrna gospodarka (ISP 4)

W przedsięwzięciu biorą udział 24 organy prowadzące szkoły i placówki kształcenia zawodowego, w tym wszystkie powiaty województwa pomorskiego. Jednym z celów jest wsparcie uczniów w nabywaniu przez nich dodatkowych kwalifikacji i umiejętności zawodowych oraz kompetencji kluczowych.

Obligatoryjną formą wsparcia w ramach wszystkich projektów 24 organów prowadzących są staże uczniowskie.

Założenia realizacji Przedsięwzięcia Strategicznego – staże uczniowskie:

• podmiot przyjmujący na staż zapewnia stanowisko pracy wraz z wyposażeniem
• staż wynosi od 40 do 150 godzin
• uczniowi przysługuje stypendium w wysokości 80% minimalnej stawki godzinowej za pracę
• organy prowadzące finansują również: zużywalne materiały i narzędzia, szkolenie BHP, badania lekarskie, wynagrodzenie opiekuna, wyżywienie, dojazdy, itp.

Obecnie (luty 2024r.) trwa ocena projektów przez Instytucję Zarządzającą (DEFS, DPR).

Kolejnym działaniem jest projekt Regionalne wsparcie rozwoju szkolnictwa zawodowego.

Celem projektu jest zwiększenie szans uczniów szkół zawodowych na odniesienie sukcesu na rynku pracy, w tym poprzez nabycie kompetencji zawodowych i kluczowych, zwiększenie udziału i usystematyzowanie współpracy organów prowadzących i szkół zawodowych z pracodawcami. promocja pozytywnego wizerunku szkolnictwa zawodowego wśród mieszkańców Pomorza.

Projekt jest adresowany do uczniów szkół lub placówek systemu oświaty prowadzących kształcenie zawodowe, nauczycieli oraz instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz pracodawców.

Zwrócono uwagę na konieczność poprawy wizerunku i upowszechniania szkolnictwa zawodowego.

W ramach wojewódzkiej kampanii informacyjno-promocyjnej dotyczącej kształcenia zawodowego będą obejmować m.in.:

• kampanię w radio, prasie (dodatki tematyczne poświęcone edukacji zawodowej), Internecie, spoty, lokowanie, programy specjalne, działania influencerów, artykuły sponsorowane,
• promocję w zewnętrznych wydarzeniach tematycznych,
• zapewnienie materiałów promocyjnych,
• produkcję materiałów video wspierających kampanię,
• wsparcie w prowadzeniu profili na social mediach,
• stworzenie oraz cykliczne przeprowadzenie wydarzenia w formule konkursu, festiwalu obejmującego aktywność uczniów szkół zawodowych.

Pomorska Platforma Edukacji Zawodowej

Zaawansowana technologicznie strona internetowa odnosząca się do kształcenia zawodowego wraz z narzędziem do komunikacji zawierać będzie m.in.:

• narzędzie komunikacji między uczestnikami projektu
• materiały dydaktyczne dla uczestników
• harmonogram regionalnych form wsparcia
• scenariusze zajęć
• forum wymiany doświadczeń
• relacje z szkoleń/warsztatów/wyjazdów studyjnych itp.
• katalog zasobów informacyjnych i materiałów szkoleniowych

Na poziomie regionalnym w ramach projektu w KPO planowane jest powołanie Wojewódzkiego Zespołu Koordynacji z zadaniami:

• wspieranie polityki edukacyjnej regionu (województwa) na potrzeby przygotowania kadr dla gospodarki regionu i uczenia się przez całe życie
• koordynacja działań w zakresie doradztwa zawodowego
• promocja kształcenia zawodowego oraz idei uczenia się przez całe życie
• utworzenie 120 Branżowych Centrów Umiejętności

Zadaniem Departamentu Edukacji i Sportu w ramach PWZK jest wspieranie polityki edukacyjnej regionu (województwa) na potrzeby przygotowania kadr dla gospodarki regionu i uczenia się przez całe życie. Działanie tworzenia Pomorskiej Sieć Kształcenia Zawodowego ma na celu organizację cyklicznych spotkań branżowych, wizyty studyjne, udział w targach branżowych, wizyty zagraniczne oraz konkurs dla młodzieży – Startup Academy, wykonanie badań, opracowań i analiz.

Ostatnie wystąpienie miała Pani Magdalena Pytka-Leśniak, Wicedyrektorka Państwowej Szkoły Budownictwa im. Prof. Mariana Osińskiego w Gdańsku. Szeroko przedstawiła opinię dotyczącą praktyk zawodowych jako ważnego elementu edukacji.

Od absolwentów szkół zawodowych oczekuje wielorakich kompetencji:

• Kompetencji zawodowych, czyli umiejętności praktycznych; znajomości nowoczesnych technologii w danym zawodzie; wiedzy teoretycznej dotyczącej danego zawodu; umiejętności myślenia analitycznego; świadomość BHP
• Kompetencji poznawczych, czyli motywacji do doskonalenia posiadanych i zdobywania nowych umiejętności, motywacji do zdobywania nowej wiedzy
• Kompetencji osobowościowych, czyli lojalność; kreatywność; mobilność; sumienność; cierpliwość; umiejętność przyznania się do błędu; uczciwość; pracowitość; komunikatywność

Praktyki zawodowe pozwalają na zwiększenie poziomu umiejętności i doświadczenia zawodowego u pracowników, zwiększenie efektywności pracy, poprawę jakości świadczonych usług, dostosowanie do zmieniających się warunków rynkowych i powinny być odpowiedzią na konkretne potrzeby branży.

Należy zwrócić, że pracodawcy mają własne oczekiwania względem pracowników, takie jak:

• Systematyczność.
• Umiejętność rozwiązywania problemów.
• Łatwość przystosowania do nowych sytuacji.
• Opanowanie w sytuacjach stresowych.
• Operatywność.
• Umiejętność pracy w zespole- realizacja założonych celów.
• Umiejętność wykorzystania teorii w praktyce.
• Myślenie strategiczne.
• Zdolności analityczne.

Właściwie prowadzone praktyki dają lepsze przygotowanie zawodowe i szansę absolwentom na pracę.

Jednocześnie szkoła boryka się z wieloma problemami, wśród których należy wymienić:

• Brak odpowiedniego przygotowania i planu praktyk zawodowych
• Niewystarczające zapewnienie wsparcia i szkoleń
• Wykorzystywanie praktykantów jako taniej siły roboczej.
• Brak odpowiedniego wynagrodzenia
• Brak ścisłego monitorowania i oceny postępów
• Niedotrzymywanie obietnic
• Niezgodność z przepisami i normami etycznymi

Wiele w tej kwestii zależy od opiekuna praktyk.

Opiekun praktyk zawodowych jest kluczową postacią w całym procesie realizacji praktyki zawodowej. Jest odpowiedzialny za nadzór nad uczniem w trakcie trwania praktyk, a także za jego  ocenę i ewentualne zaliczenie praktyki zawodowej.

Opiekun powinien regularnie sprawdzać postępy praktykanta, pomagać mu w sytuacjach problemowych i motywować do dalszego rozwoju umiejętności zawodowych. Można powiedzieć, że jest on dla praktykanta rodzajem mostu łączącego go z resztą pracowników danego miejsca, w którym praktyki są realizowane.

Tak więc rola opiekuna jest bardzo istotna w procesie edukacji zawodowej. Należy jednak zaznaczyć, że funkcja ta nie wiąże się z wynagrodzeniem.

Po przerwie, Pan Jan Twardowski i Pani Katarzyna Grecka rozpoczęli dyskusję nakierowaną na problemy i oczekiwania w podnoszeniu kwalifikacji w budownictwie.

Dyskusja toczyła się wokół następujących pytań:

• Co byście Państwo zapisali jeszcze w mapie drogowej?
• Do kogo powinna być wysłana mapa drogowa?
• Czy pracodawcy są zainteresowani organizowaniem praktyk uczniowskich?
• Co należy zrobić aby zapewnić praktyczny sukces planu działań opisanego w Mapie drogowej?

Podsumowanie dyskusji poniżej:

• adresatami działań powinni być również projektanci i doradcy energetyczni;
• konieczne jest zwrócenie uwagi na kształcenie w obszarze eksploatacji, utrzymania i serwisowania budynków, urządzeń i instalacji;
• należy rozważyć kształcenie wielobranżowe, tak aby absolwent szkoły posiadał stwierdzenie umiejętności przykładowo z zakresu termomodernizacji budynków jak i instalacji OZE; takie wykształcenie zwiększyłoby szansę na pracę a z drugiej strony pozwoliłoby pracodawcy na lepsze wykorzystanie kadr;
• nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy pracodawcy są zainteresowani praktykantami; wyróżnić można trzy kategorie pracodawców: wspierających i mobilizujących, rygorystycznych i wymagających oraz neutralnych; wydaje się grupom dominującą są niestety postawy neutralne. Pracodawcy nie do końca zdają sobie sprawę z faktu, że praktyki są inwestycją w młodego człowieka, która szybko się zwróci;
• brakuje systemowego podejścia dla opiekunów praktyk uczniowskich, w tym pozwalającego na wynagradzanie praktykantów
• brakuje systemowego podejścia dla podnoszenie kwalifikacji zawodowych nauczycieli
• rekomenduje się organizowanie konferencji zawodowych – szkoła – pracodawca – rodzic
• rekomenduje się organizowanie spotkań z pracodawcami przed praktykami zawodowymi
• rekomenduje się szerokiej akcji promującej zdobywanie kwalifikacji zawodowych oraz w celu poprawy wizerunku szkolnictwa zawodowego w budownictwie

Dyskusję zamknął Jan Twardowski, zachęcając jednocześnie uczestników do wyrażenia opinii o projekcie Mapy Drogowej za pośrednictwem platformy współpracy projektu Build Up Skills II.